Her yıl Ekim ayında dünya genelinde düzenlenen Meme Kanseri Farkındalık Ayı etkinlikleri, meme kanseri konusunda toplumun bilinçlendirilmesi ve taramalar yoluyla erken teşhisin öneminin vurgulanması için önemli bir fırsat sunuyor. Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın verilerine göre, meme kanseri dünyada kadınlar arasında en yaygın görülen kanser türü. Yılda yaklaşık 2,3 milyon kadını etkileyen bu hastalık, yeni tanı konulan kadın kanserlerinin %23,8’ini oluşturuyor. Türkiye’de de her yıl yaklaşık 27 bin kadına meme kanseri teşhisi konuluyor.
Meme Kanserinde Farkındalık Ayı’nın Hedefleri
Meme kanseri, genellikle memedeki süt bezleri (lobüller) veya süt taşıyan kanallarda (duktuslar) gelişen kötü huylu tümörlerdir. Daha nadir durumlarda meme yağ dokusu veya bağ dokusunda da kanser gelişebilir. Kadınlarda erkeklere oranla 100 kat daha fazla görülen bu hastalık, özellikle 40 yaş ve üzerindeki kadınlarda daha sık teşhis edilmektedir.
Her yıl Ekim ayında düzenlenen farkındalık etkinliklerinde, toplumun meme kanseri konusunda bilgilendirilmesi amaçlanmaktadır. Pembe tema rengiyle bilinen bu ayda, uluslararası kuruluşlar, sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve sağlık profesyonelleri bir dizi kampanya ve program düzenlemektedir. Bu çalışmaların başlıca hedefleri şunlardır:
- Meme kanserine neden olan risk faktörleri hakkında insanları bilgilendirmek
- Uygun yaş grubundaki kadınların düzenli taramaların önemini kavraması
- Meme kanseri ile ilgili araştırma ve destek ihtiyaçlarının vurgulanması
- Hastalığın erken evrede tespit edilmesinin tedavi başarısını artıracağı mesajını yaymak
Erken Teşhisin Önemi ve Ulusal Tarama Programları
Meme kanserinde erken teşhis, tedavi başarısı ve hayatta kalma oranlarını doğrudan etkileyen bir faktördür. Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen ulusal kanser tarama programları sayesinde, Türkiye’de meme kanserinde erken teşhis oranları giderek artmaktadır. En son ulusal kanser istatistiklerine göre, meme kanseri tanısı alan vakaların %48,3’ü lokalize kanserlerken, yalnızca %10,5’i uzak organ tutulumlu (metastaz yapmış) kanserlerdir.
Ülkemizde meme kanseri taramaları, hastanelerin yanı sıra, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) aracılığıyla ücretsiz olarak yapılmaktadır. Özellikle 40-69 yaş arası kadınlara, 2 yılda bir mamografi çektirmeleri önerilmektedir. Bunun yanı sıra 20 yaşından itibaren kadınların ayda bir kez kendi kendine meme muayenesi yapmaları ve 40 yaşından itibaren yılda bir kez klinik meme muayenesi yaptırmaları tavsiye edilmektedir.
Meme Kanseri Belirtileri ve Risk Faktörleri
Meme kanserinin en yaygın belirtisi, memede ağrısız, zamanla büyüyen bir yumrunun (kitlenin) hissedilmesidir. Bunun yanı sıra, memede şişlik, şekil değişikliği, meme ucunda akıntı (özellikle kanlı), meme derisinde kızarıklık, portakal kabuğu görünümü gibi belirtiler de hastalığın habercisi olabilir. Bu belirtilerin görülmesi halinde en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekmektedir.
Meme kanserine yakalanma riskini artıran bazı faktörler ise şöyle sıralanmaktadır:
- Tütün ve alkol kullanımı
- Hiç doğum yapmamış olmak veya geç doğum yapmak
- Hareketsiz yaşam tarzı ve obezite
- Yoğun meme dokusuna sahip olmak
- Genetik yatkınlık (BRCA1, BRCA2 genleri)
- Erken adet görmek veya geç menopoza girmek
- Menopoz sonrası hormon tedavisi (HRT) kullanmak
Bu risk faktörlerinden korunmak için düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme, alkol ve tütün ürünlerinden uzak durma gibi önlemler almak önemlidir. Ayrıca, bebeklerin en az 2 yıl süreyle emzirilmesi de meme kanseri riskini azalttığı bilinen faktörlerden biridir.
Tedavi Yöntemleri
Meme kanseri tedavisinde kişiye özel yöntemler kullanılmaktadır. Hastalığın evresi, hastanın yaşı ve sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak cerrahi müdahale, kemoterapi, radyoterapi gibi tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Erken teşhis edilen meme kanserinin tedavisinde başarı oranı %90’a kadar ulaşmaktadır. Bu nedenle, tarama programlarına katılımın artırılması ve toplumun meme kanseri konusunda bilinçlendirilmesi hayati öneme sahiptir.
Ekim ayı boyunca devam eden farkındalık etkinlikleri, meme kanseriyle mücadelede toplumun bilinçlenmesi ve taramaların yaygınlaştırılması açısından büyük bir fırsat sunmaktadır. Türkiye’de uygulanan ulusal tarama programları sayesinde meme kanserinde erken teşhis oranlarının yükseldiği ve bunun tedavi başarı oranlarına olumlu yansıdığı görülmektedir. Kadınların düzenli taramalarını yaptırması ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemesi, meme kanserinden korunmada en etkili yöntemlerdendir.
